Bjarne Jensen
Både kommunejobbar og andre arbeidsplassar kan gå tapt med samanslåing, åtvarar professor ved Høgskolen i Hedmark Bjarne Jensen i ny bok.
– Kommunereforma vil svekka busetnaden i distrikta. Det vil bli færre kompetansearbeidsplassar ute i landet, seier professor i forvaltningsøkonomi ved Høgskolen i Hedmark Bjarne Jensen.
Han viser til fasiten etter tidlegare samanslåingar. Frå 1987 til 2012 blei totalt 39 kommunar slått saman til 14 større kommunar.
I 28 av 39 samanslåtte kommunar var veksten i befolkninga svakare enn gjennomsnittet for den kommunegruppa dei høyrde til, to hadde same vekst, mens ni hadde sterkare vekst.
Særleg kommunar som mista kommunesenteret kom dårleg ut, skriv Jensen i antologien «Folkestyre eller elitestyre? Kommunereform i perspektiv», som han og Alf-Inge Jansen, professor emeritus ved Universitetet i Bergen, er redaktørar for.
Jensen skriv at det empiriske materialet ikkje er foreineleg med Vabo-utvalets hypotese om at større kommunar gir sterkare befolkningsvekst.
«Tvert imot indikerer det at veksten blir svakere», skriv han.
Ulike jobbar kan gå tapt
– Kommuneadministrasjonen er ein viktig arbeidsplass i dei mange bygdebyane og sentra me har i Norge. Når dette senteret blir lagt ned, blir det ein reduksjon i talet på arbeidsplassar, seier Jensen.
Han meiner det òg er grunn til å tru at ikkje-kommunale arbeidsplassar går tapt.
– Me kan rekna med at det gir ringverknad til andre typar verksemder, som sparebank, Nav-kontor, lokal frisør, helsetenester, seier han.
Jensen peiker på at mange kommunar som no er i dialog om samanslåing, ser ut til å vera merksame på problemstillinga, gjennom å laga intensjonsavtalar som skal sikra ei fordeling av kommunetenester i ulike geografiske delar i den nye storkommunen.
Han trur slike intensjonsavtalar kan bli vanskelege å følga opp, og at dei berre vil gjelda ein kommunestyreperiode.
Jensen trekk også fram kompetanse- og rekrutteringsutfordringar i Kommune-Norge.
– Størst mangel på inteniørar, pedagogar og sjukepleiarar er i dei sentrale kommunane, skriv Jensen, og viser til ein Fafo-rapport som kom i 2013 og konkluderer med at det ikkje er systematiske forskjellar mellom kompetanse. og rekrutteringsutfordringar i små og store kommunar.
– Det er situasjonen på arbeidsmarknaden, ikkje kommunesorleiken som styrer dette, seier Jensen.
Bygger på ideologi
Jensen og Jansen meiner at informasjonsgrunnlaget som kommunereforma bygger på er for einsidig.
– Det er mykje kommuneforsking som ikkje er brukt. Det er blind ideologi om at stort er godt, seier dei.
– Er denne boka einsidig frå andre kanten?
– Me trekk fram dei fremste forskarane, seier dei.
Begge er sterke i trua på at smått er godt, og at kommunereforma vil endra samfunnet.
– Me må spør kva som er Norges suksess. Eg trur det at me har halde på ei desentralisering, at det er liv i heile landet, er ein viktig faktor, seier Bjarne Jensen.
Alf-Inge Jansen peiker på at langt færre kommunestyrerepresentantar i landet vil gi større elite-dominans.
– Folks erfaring av utvikling er ulik ute i landet og i Oslo-eliten. Det gjeld både leveforhold og næringsforhold, seier Jansen.
Han seier at små kommunar ofte har ein motmaktsfunksjon.
Av Anne Kari Hinna. Trykt i Klassekampen 12.4.2016.